Hagvöxtur 4,9% árið 2018

Hlutdeild einstakra liða í hagvexti 2018
Þróun einkaneyslu vó þyngst í hagvexti ársins 2018 en framlag samneyslu, fjárfestingar og utanríkisviðskipta nokkru minna.

Dregur úr vexti þjóðarútgjalda
Á fjórða ársfjórðungi 2018 jukust þjóðarútgjöld, sem eru samtala neyslu og fjárfestingar, um 5,4%. Einkaneysla jókst um 3,3%, samneysla um 2,6% og fjárfesting um 8%. Á árinu 2018 jukust þjóðarútgjöld um 4,4% en á árunum 2015-2017 mældist árlegur vöxtur þjóðarútgjalda 7,5% að meðaltali.

Fjárfesting jókst um 3,5% árið 2018
Fjárfesting á 4. ársfjórðungi 2018 jókst um 8% að raungildi borið saman við sama tímabil árið áður. Vöxtinn má að mestu rekja til íbúðafjárfestingar sem jókst um 9,4% og fjárfestingar hins opinbera sem jókst um 85,1%. Á sama tímabili dróst fjárfesting atvinnuveganna saman um 7,9%.
Yfir árið í heild jókst fjárfesting um 3,5%, borið saman við 11,6% vöxt árið 2017. Fjárfesting atvinnuveganna dróst saman um 4,1% árið 2018 samanborðið við 7,7% vöxt árið 2017. Fjárfesting hins opinbera jókst um 23,3% á liðnu ári sem er sami vöxtur og árið 2017.
Þrátt fyrir að hægt hafi á vexti fjárfestingar, borið saman við aukningu síðustu ára, var fjárfesting mæld sem hlutfall af landsframleiðslu meiri á árinu 2018 en hún hefur verið síðustu ár, eða 22,2%. Að meðaltali hefur fjárfesting sem hlutfall af landsframleiðslu verið 22% á árabilinu 1998-2018.

Mikill vöxtur í fjárfestingu hins opinbera á 4. ársfjórðungi, samanborið við sama tímabil fyrra árs og sömuleiðis milli áranna 2017 og 2018, skýrist meðal annars af afhendingu Hvalfjarðarganga frá einkahlutafélaginu Speli til ríkisins. Var afhending ganganna í samræmi við upphaflegan samning frá árinu 1995, sem kvað á um að ríkið myndi eignast veggöngin ásamt tilheyrandi mannvirkjum í lok samningstímans án endurgjalds. Samkvæmt aðferðafræði þjóðhagsreikninga á slík afhending eignar að teljast til fjárfestingar hjá ríkinu á þeim tímapunkti sem eignin er afhent. Á móti fjárfestingarútgjöldum tekjufærist fjármagnstilfærsla í rekstri ríkisins þannig að áhrifin á afkomu þess eru engin. Áhrif á heildarfjárfestingu eru að sama skapi engin þar sem það sem kemur til aukningar í fjárfestingu hins opinbera kemur til frádráttar fjárfestingu atvinnuveganna.
Áframhaldandi vöxtur í íbúðarfjárfestingu
Fjárfesting í íbúðarhúsnæði jókst um 18% á árinu 2018, samanborið við 20,7% vöxt árið 2017. Frá árinu 1998 hefur íbúðafjárfesting verið sem nemur 3,9% af landsframleiðslu en fór lægst niður í 2,1% árið 2010. Á árinu 2018 var íbúðafjárfesting sem hlutfall af landsframleiðslu 4,3%.

Einkaneysla jókst um 4,8% árið 2018
Einkaneysla jókst að raungildi um 3,3% á 4. ársfjórðungi samanborið við sama tímabili fyrra árs. Er það nokkru minni vöxtur en mælst hefur á ársfjórðungsgrunni síðustu ár, en vöxtur einkaneyslu hefur ekki mælst minni á ársfjórðungsgrunni frá því á 3. ársfjórðungi 2014.
Einkaneysla jókst um 4,8% að raungildi á árinu 2018 samanborið við 8,1% vöxt árið 2017 og 7,2% árið 2016. Að raungildi var einkaneysla á síðastliðnu ári hærri en hún hefur áður mælst. Að teknu tilliti til mannfjölda jókst einkaneysla um 1,9% á árinu 2018 en hún mælist þó enn 1,1% minni að raungildi en þegar einkaneysla á mann mældist mest árið 2007. Sterk fylgni hefur verið milli þróunar kaupmáttar launa og einkaneyslu undanfarin ár. Frá árinu 2007 hefur kaupmáttur launa vaxið um 28,5% og einkaneysla aukist um 20,2%. Einkaneysla á mann hefur aftur á móti ekki aukist jafn mikið, eða um 8,7% að raungildi frá árinu 2007.

Vöxtur samneyslu nær sögulegu meðaltali
Samneysla jókst um 3,3% að raungildi á liðnu ári, samanborið við 3,6% vöxt árið 2017. Vöxtur samneyslu mældist fremur hægur á árunum 2013-2016, eða 1,6% að meðaltali á ári. Frá árinu 1980 hefur samneyslan aukist um 3,1% að meðaltali á ári en um 2,4% á ári frá 1990. Niðurstöður um fjármál hins opinbera á 4. ársfjórðungi 2018 og bráðabirgðaniðurstöður fyrir árið í heild verða birtar 15. mars næstkomandi.
Vöru- og þjónustujöfnuður neikvæður á 4. ársfjórðungi
Heildarútflutningur dróst saman um 5,9% á 4. ársfjórðungi 2018 samanborið við sama tímabil fyrra árs. Útflutningur þjónustu dróst saman um 11,4% en vöruútflutningur jókst um 0,3%. Innflutningur dróst saman um 6% á sama tímabili. Vöruinnflutningur dróst saman um 9,1% og innflutningur þjónustu um 0,6%. Var vöru- og þjónustujöfnuður á fjórða ársfjórðungi neikvæður um 3,5 milljarða króna en hann var jákvæður um 14,2 milljarða á sama tíma árið 2017, á gengi hvors árs. Vöru- og þjónustujöfnuður hefur í áratug verið jákvæður á ársfjórðungsgrunni, eða frá því á 4. ársfjórðungi 2008.
Heildarútflutningur jókst um 1,6% á árinu 2018 sem er nokkuð hægari vöxtur en síðustu ár. Vöruútflutningur jókst um 3,5% og útflutningur á þjónustu um 0,1%. Á sama tíma jókst innflutningur um 0,1%, þar af á þjónustu um 7,3% en vöruinnflutningur dróst saman um 4%. Fyrir árið 2018 í heild var vöru- og þjónustujöfnuður jákvæður um 86,5 milljarða samanborið við 106,8 milljarða fyrir 2017 á verðlagi hvors árs.
Auknar birgðir í olíu og sjávarafurðum
Birgðir jukust um 0,4 milljarða króna á verðlagi ársins á 4. ársfjórðungi. Yfir árið í heild jukust birgðir um 10,7 millljarða á verðlagi ársins. Birgðir sjávarafurða jukust um 4,5 milljarða sem skýrist að einhverju leyti af áhrifum sjómannaverkfalls árið 2017 en birgðir sjávarafurða drógust saman um 1,5 milljarð króna árið 2017 á verðlagi þess árs. Yfir árið í heild jukust birgðir olíu um 3,6 milljarða og birgðir áls um 3,3 milljarða. Birgðir kísiljárns og annarra rekstrarvara drógust hinsvegar saman um ríflega 700 milljónir króna.
Hlutur einstakra atvinnugreina í landsframsleiðslu
Samhliða birtingu þjóðhagsreikninga á grunni ráðstöfunaruppgjörs eru nú birtar tölur sem byggja á framleiðsluuppgjöri þjóðhagsreikninga sem meðal annars sýna hlut einstakra atvinnugreina í landsframleiðslu. Tölur þessar eru byggðar á framleiðsluuppgjöri þjóðhagsreikninga fram til ársins 2016, bráðabirgðatölum fyrir árið 2017 og áætlun fyrir árið 2018.

Árstíðaleiðréttar tölur
Árstíðaleiðrétt landsframleiðsla jókst að raungildi um 2,7% á 4. ársfjórðungi 2018, borið saman við 3. ársfjórðung sama árs. Árstíðaleiðréttur vöxtur einkaneyslu mældist 0,3% á sama tímabili, vöxtur samneyslu 0,5% og fjárfestingar 9,1%. Á sama tímabili dróst útflutningur saman um 1,9% og innflutningur um 2,6%.
Endurmat á vexti landsframleiðslu
Almenna reglan við endurskoðun þjóðhagsreikninga er að við útgáfu árstalna, í mars og september, eru niðurstöður þriggja ára opnar til endurskoðunar. Eldri niðurstöður teljast endanlegar, en þó geta tímaraðir lengra aftur í tímann verið endurskoðaðar ef nauðsynlegt reynist, t.d. vegna breyttrar aðferðafræði. Samhliða birtingu bráðabirgðaniðurstaðna fyrir árið 2018, hafa niðurstöður þjóðhagsreikninga verið endurskoðaðar aftur til ársins 2015. Áhrif endurskoðunarinnar á vöxt landsframleiðslu má sjá á eftirfarandi mynd:

Gerðar hafa verið breytingar á fyrirkomulagi reglulegrar miðlunar ársfjórðungslegra þjóðhagsreikninga til að uppfylla alþjóðlegar kröfur og þarfir innlendra sem erlendra notenda. Ársfjórðungslegir þjóðhagsreikningar verða framvegis birtir innan tveggja mánaða frá því að viðmiðunartímabili lýkur, eða um það bil 1-2 vikum fyrr en áður. Í stað Hagtíðinda verða niðurstöður kynntar með útgáfu efnismeiri frétta.