Ríkið hefur úthlutað rúmlega 2,4 milljörðum króna til stjórnmálaflokka og þingflokka á Alþingi á árunum 2022-2024. Þetta kemur fram í upplýsingum frá Rögnu Árnadóttur skrifstofustjóra Alþingis. Þessi fjármögnun, sem á að tryggja starfsemi flokkanna og stuðning við þingflokkana, vekur upp spurningar um hvort umfang styrkjanna sé eðlilegt eða hvort verið sé að veita stjórnmálastarfsemi óþarflega mikla fjármuni frá ríkissjóði til að sinna lýðræðislegu hlutverki sínu. Ítarleg úttekt fór fram á vef útvarps Sögu og er hún eftirfarandi:
Gríðarlegar upphæðir til stjórnmálaflokka
Stjórnmálaflokkar á Íslandi fengu samtals 2.112,6 milljónir króna frá ríkinu á tímabilinu 2022-2024:
Árið 2022: 728,2 milljónir króna
Árin 2023 og 2024: 692,2 milljónir króna hvort ár
Þessar upphæðir eru ætlaðar til að tryggja starfsemi stjórnmálaflokkanna og viðhalda lýðræðislegri virkni þeirra. Hins vegar vekur það upp spurningar að stjórnmálaflokkar sem eiga að byggja á stuðningi almennings skuli reiða sig svo mikið á fjárframlög úr opinberum sjóðum. Spurningin vaknar hvort þessar fjárhæðir séu réttlætanlegar þegar horft er til þess að ríkið stendur einnig frammi fyrir niðurskurði í öðrum mikilvægum málaflokkum.
Sérstakir styrkir til þingflokka
Til viðbótar við framlög til stjórnmálaflokkanna fá þingflokkar sérstakan styrk til að styðja við starfsemi sína á Alþingi. Árin 2022 og 2023 var úthlutað 108,5 milljónum króna á ári, en árið 2024 lækkaði heildarupphæðin í 103,9 milljónir króna. Heildarupphæðin fyrir árin 2022-2024 nemur 320,9 milljónum króna.
Spurningar vakna um hvort þessir styrkir séu nauðsynlegir til viðbótar í þeirri upphæð sem sem stjórnmálaflokkarnir fá. Einnig má velta því fyrir sér hvort flokkarnir verði of háðir ríkisfjármögnun frekar en að byggja á stuðningi kjósenda. Þessi háu framlög gætu jafnframt minnkað hvata flokka til að fjármagna sig sjálfir með framlögum almennings og stuðningsmanna.
Heildarkostnaður yfir þriggja ára tímabil
Þegar framlög til stjórnmálaflokka og þingflokka eru lögð saman nemur heildarupphæðin tæpum 2,433,5 milljónum króna. Fyrir almenning, sem greiðir fyrir þetta í gegnum skattkerfið, er þetta veruleg fjárhæð. Það er ekki sjálfsagt að stjórnmálaflokkar eigi að fá nærri því hálfa milljarð á ári án þess að þurfa að réttlæta útgjöldin gagnvart kjósendum og almenningi. Í samfélagi þar sem niðurskurður og skortur á fjármagni er oft röksemdafærsla fyrir því að draga úr öðrum mikilvægum úrræðum, vaknar sú spurning hvort þetta sé rétt forgangsröðun.
Sundurliðun á framlögum til einstakra flokka
Einnig má velta því fyrir sér að þegar stjórnmálaflokkar fá svona háar fjárhæðir úr ríkissjóði, hvort það geti orðið til þess að flokkarnir missi tengingu við almenning og raunverulega hagsmuni kjósenda.
Hér er sundurliðun á framlögum til flokkanna:
Framlög til stjórnmálaflokka:
Sjálfstæðisflokkurinn
2022: 166.941.000 kr.
2023: 158.118.363 kr.
2024: 158.118.000 kr.
Framsóknarflokkurinn
2022: 121.759.000 kr.
2023: 115.499.007 kr.
2024: 115.499.000 kr.
Vinstri grænir
2022: 91.888.000 kr.
2023: 87.339.093 kr.
2024: 87.339.000 kr.
Samfylkingin
2022: 75.064.000 kr.
2023: 71.472.706 kr.
2024: 71.473.000 kr.
Flokkur fólksins
2022: 68.215.000 kr.
2023: 65.013.955 kr.
2024: 65.014.000 kr.
Píratar
2022: 66.819.000 kr.
2023: 63.697.006 kr.
2024: 63.697.000 kr.
Viðreisn
2022: 64.894.000 kr.
2023: 61.882.076 kr.
2024: 61.882.000 kr.
Miðflokkurinn
2022: 46.606.000 kr.
2023: 44.635.741 kr.
2024: 44.636.000 kr.
Sósíalistaflokkurinn
2022: 26.024.000 kr.
2023: 24.542.053 kr.
2024: 25.542.000 kr.
Framlög til þingflokka:
Sjálfstæðisflokkurinn
2022: 23.356.627 kr.
2023: 23.356.627 kr.
2024: 22.532.530 kr.
Framsóknarflokkurinn
2022: 18.166.265 kr.
2023: 18.166.265 kr.
2024: 17.525.301 kr.
Samfylkingin
2022: 12.820.193 kr.
2023: 12.820.193 kr.
2024: 12.367.855 kr.
Píratar
2022: 12.820.193 kr.
2023: 12.820.193 kr.
2024: 12.367.855 kr.
Flokkur fólksins
2022: 12.820.193 kr.
2023: 12.820.193 kr.
2024: 12.367.855 kr.
Vinstri grænir
2022: 11.678.313 kr.
2023: 11.678.313 kr.
2024: 11.266.265 kr.
Viðreisn
2022: 10.899.759 kr.
2023: 10.899.759 kr.
2024: 10.515.181 kr.
Miðflokkurinn
2022: 5.138.458 kr.
2023: 5.138.458 kr.
2024: 4.957.157 kr.
