Reiðin kraumar

Ég er reið, al­veg svaðal­ega reið, en sem bet­ur fer gríp ég bara til „penn­ans“ en ekki hnef­ans. Fyrr­ver­andi og nú­ver­andi rík­is­stjórn­ir Íslands eru or­sök þess­ar­ar upp­söfnuðu reiði og ef ekki eitt­hvað stór­kost­legt ger­ist snemma á þessu ári mun svo sann­ar­lega gjósa. Ég viður­kenni að þessi upp­safnaða reiði bein­ist líka að hags­muna­sam­tök­um ör­yrkja sem enn halda úti sam­ræðum við stjórn­völd en láta teyma sig á asna­eyr­un­um.
Reiðin bein­ist líka að þeim sem skrifa pistla eins og kona með þrjár há­skóla­gráður skrifaði fyr­ir nokkru, en hún gaf í skyn að betra væri bara að fara á ör­orku og fá íbúð hjá ÖBÍ en að standa í hark­inu sem fylg­ir hinum ís­lenska leigu­markaði. Við þann lest­ur sauð upp úr hjá mér.

Ekki reyna að segja mér að þeir pen­ing­ar séu ekki til.

Að ein­stak­ling­ur með þrjár há­skóla­gráður skuli vera svo fá­fróður sýn­ir best hvað þessi þjóðfé­lags­hóp­ur, sem hvað verst stend­ur, glím­ir við, því sá sem veit það skrif­ar hvorki né seg­ir svona.

Hvað veit ég um þessi mál?

Ég á fjög­ur börn, þar af þrjá stráka sem all­ir eru fædd­ir lög­blind­ir og til­heyra því þeim hópi sem kall­ast ör­yrkj­ar. Þeir eru dæmd­ir til ævi­langr­ar fá­tækt­ar og eru í raun all­ar bjarg­ir bannaðar.

Katrín, Bjarni og Sig­urður, skammist

til að standa við gef­in lof­orð og af­nemið 

strax krónu-á-móti-krónu-skerðing­una.

Fötl­un þeirra fylg­ir ýmis auka­kostnaður sem við hin þurf­um ekki að greiða og ekki minnk­ar hann við að búa úti á landi og hafa ekki aðgang að eðli­legri ferðaþjón­ustu nema standa í sí­felldu betli til sveit­ar­fé­lags­ins um að greiða ákveðið marg­ar ferðir á mánuði. Ekki nóg með það held­ur þurfa þeir að skila inn skýrslu um hvert á að ferðast. Hver myndi sætta sig við það?
Ekki þeir og því leggja þeir mikið á sig til að vera óháðir og lifa sínu lífi án þess að hóp­ur fólks sé með nefið ofan í þeirra mál­um. Þeir stunda líka vinnu en þeir fá ekk­ert fyr­ir hana þar sem stjórn­völd taka nán­ast hverja krónu til baka vegna regl­unn­ar um krónu-á -móti-krónu-skerðingu. Hver sætt­ir sig við launa­lausa vinnu?

Eiga ekki sama rétt og aðrir

Þeim er líka gert að greiða í líf­eyr­is­sjóð en eiga þó ekki sama rétt úr þeim og aðrir. Af hverju? Jú, ef þú slasast á starfsævi þinni og verður að hætta að vinna færðu ekki bara ör­orku frá Trygg­inga­stofn­un held­ur einnig úr líf­eyr­is­sjóði þínum. Greiðslurn­ar úr þeim sjóði miðast við að bæta þér upp það tekjutap sem þú verður fyr­ir vegna slyss­ins. En strák­arn­ir mín­ir fá ekki krónu úr sín­um sjóði því regl­urn­ar eru þannig að þú færð greitt úr sjóðnum miðað við þær tekj­ur sem þú hafðir áður en þú ferð á ör­orku. Þar sem þeir eru fædd­ir svona er vita­skuld ekki um nein­ar tekj­ur að ræða fyr­ir ör­orku. Það þýðir að þeir öðlast aldrei sama rétt til greiðslna og aðrir en þurfa samt að greiða í sjóðinn af öll­um sín­um laun­um. Þykir þetta í lagi?

Starfs­getumatið marg­um­talaða ger­ir reiðina

enn meiri, því matið er svo vit­laust að

hver sem hef­ur „fulla fimm“ ætti að sjá það.

En er yf­ir­höfuð eitt­hvert ör­yggi í því að greiða í líf­eyr­is­sjóð? Nei, ekki hvað ör­orku varðar. Því skyldi eng­inn halda að hann sé „tryggður“ ef hann slasast eða veikist.
Ég á nefni­lega líka eig­in­mann sem hef­ur þrælað og stritað alla sína ævi. Hann varð fyr­ir því að slasast í vinn­unni og fékk svo krabba­mein í ofanálag. Við héld­um að þar sem hann hafði alltaf greitt í líf­eyr­is­sjóð þá myndi þetta allt sleppa fjár­hags­lega (þið munið regl­una um að líf­eyr­is­sjóðir bæti þér upp tekjutapið). Þegar ljóst var að hann færi ekki aft­ur á vinnu­markaðinn var sótt um í líf­eyr­is­sjóði aft­ur­virkt um eitt ár. Urðum við mjög glöð þegar þar skilaði sér um 1,1 millj­ón kr. fyr­ir eitt ár, takk kær­lega.
Næsta ár brá okk­ur held­ur bet­ur í brún því Trygg­inga­stofn­un krafði bónd­ann um rúm­ar 900.000 kr. vegna of­greiðslu ör­orku­bóta. Það var vegna þess að hann hafði svo mikl­ar tekj­ur, þ.e. þess­ar 1.100.000 kr. úr líf­eyr­is­sjóðnum. Þó voru það bara greiðslur sem voru, eins og lög gera ráð fyr­ir, til að bæta upp það tekjutap sem hann hafði orðið fyr­ir vegna slyss og veik­inda. En þetta tók Trygg­inga­stofn­un nán­ast allt aft­ur til sín. Hin svo­kallaða eign í líf­eyr­is­sjóði skilaði því í raun engu nema sár­ind­um og reiði og gríðarlegu álagi á fjöl­skyld­una. Undr­ast nokk­ur að ég sé reið?
Starfs­getumatið marg­um­talaða ger­ir reiðina enn meiri, því matið er svo vit­laust að hver sem hef­ur „fulla fimm“ ætti að sjá það. En inn­an stjórn­sýslu og þings­ins virðast fáir hafa all­ar fimm­urn­ar, miðað við verk­in þeirra.

Þeir eru dæmd­ir til ævi­langr­ar fá­tækt­ar 

og eru í raun all­ar bjarg­ir bannaðar.

Það er al­veg krist­al­tært að hver sá sem mæl­ir með þessu mati hef­ur ekki glóru­hug­mynd um líf ör­yrkja og hvorki hæfi­leika né vilja til að setja sig inn í þær aðstæður. Þeim sem mæla með þessu mati býð ég að hitta mig og ræða við mig og mína aug­lit­is til aug­lit­is því það væri allt of langt mál að rök­styðja það hér í lit­um grein­ar­stúf.
Ég er hins veg­ar viss um að ekk­ert ykk­ar hef­ur í raun áhuga á að vita meira, því þetta snýst jú allt um pen­inga hvað ykk­ur varðar. Og ekki reyna að segja mér að þeir pen­ing­ar séu ekki til.
Það er líka með ólík­ind­um, eins og ég hef áður sett í slíka grein, að fólk með fulla starfs­getu skuli ekki sjá sóma sinn í að styðja kröf­ur ör­yrkja held­ur láta eins og því komi þetta ekki við. Hvað ger­ist ef fólk miss­ir heils­una? Er það til í að hafa þær tekj­ur sem hér að ofan grein­ir?
Er eitt­hvert ljós fram und­an? Lítið, en þó… Ljósið þessa dag­ana er að verka­lýðsfé­lög­in eru aðeins far­in að taka und­ir með þess­um hópi ein­stak­linga sem verst stend­ur. Rödd­in þaðan mætti þó vera sterk­ari og hefði löngu átt að vera orðin mun há­vær­ari.
Katrín, Bjarni og Sig­urður, skammist til að standa við gef­in lof­orð og af­nemið strax krónu-á-móti-krónu-skerðing­una. Það væri a.m.k. góð byrj­un, eða segið af ykk­ur ella. Þetta geng­ur ein­fald­lega ekki leng­ur.
Greinin var birt á vef ÖBÍ.