Sala á eignum ríkisins er viðkvæmt og vandmeðfarið verkefni og mikilvægt að um það ríki traust, ritaði Hildur Sverrisdóttir þingmaður Sjálfstæðisflokksins á dögunum. Það eru orð að sönnu enda gilda sérstök lög í landinu um sölu á hlut ríkisins í bönkum.
Jafnræði, gagnsæi, hlutlægni
Sala á eignum almennings krefst vandaðra vinnubragða þar sem hugað er að hverju skrefi með tilliti til jafnræðis, gagnsæis og hlutlægni.
Skýrsla Ríkisendurskoðunar um framkvæmd sölu 22,5% hlutar ríkisins í Íslandsbanka með svokallaðri tilboðsaðferð færir sterk rök fyrir því að jafnræðis, gagnsæis og hlutlægni hafi ekki verið gætt með fullnægjandi hætti.
Í skýrslu Ríkisendurskoðunar er ekkert fjallað um það hvort salan sé í samræmi við meginreglur stjórnsýsluréttar eins og sjá má af afmörkun Ríkisendurskoðunar í upphafi skýrslunnar. Þegar minni hluti stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar Alþingis lagði til að fá lögfræðiálit um þá hlið sölunnar felldi meiri hlutinn tillöguna og forseti Alþingis hreyfði ekki við því þegar leitað var til hans í samræmi við þingskapalög.
Smjörklípan
Vorið 2022 kölluðu fulltrúar stjórnarandstöðunnar strax eftir að sett væri á fót rannsóknarnefnd á vegum Alþingis vegna sölunnar. Aðeins þannig væri mögulegt að „velta við hverjum steini“ og svo virtist um tíma að þingmenn Vinstri grænna vildu halda því opnu. Bjarni Benediktsson fjáramála- og efnahagsráðherra brást við þeirri kröfu með því að biðja Ríkisendurskoðun að gera úttekt á sölunni. Ég kallaði þá ráðstöfun smjörklípu þegar hún var gerð og stend við þau orð.
Tryggvi Gunnarsson, fyrrverandi umboðsmaður Alþingis, fór vandlega yfir það á fundi stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar að að ekki sé fjallað um það í skýrslu Ríkisendurskoðunar hvort framkvæmdaraðilar útboðsins hafi gætt að meginreglum stjórnsýsluréttar, svo sem rannsóknarreglu eða hæfisreglum, þrátt fyrir að þau lög eigi við um söluferlið. Þá sé heldur ekki fjallað um það hvort skilyrði upplýsingalaga um skráningu gagna vegna stjórnvaldsákvarðana hafi verið uppfyllt, þrátt fyrir að í skýrslunni sé að finna margar ábendingar um skort á skráningu og skjalfestingu viðmiða og beitingu þeirra.
Spurningum ósvarað
Það kom mér ekki á óvart að Skúli Magnússon, umboðsmaður Alþingis, skyldi á dögunum senda fjármála- og efnahagsráðherra ítarlegar spurningar um hvort hann hafi gætt að hæfi sínu við söluna. Úttekt Ríkisendurskoðanda fól ekki í sér athugun á því hvort farið hafi verið að stjórnsýslulögum líkt og fjármálaráðherra hefur haldið fram enda ekki hluti af þeim spurningum sem lagt var upp með. Spurningunni um hvort undirbúningur og framkvæmd sölumeðferðarinnar hafi verið í samræmi við lög er því enn ósvarað.
