Mennta- og barnamálaráðuneytið hefur birt Úttekt á starfsemi tónlistarskóla á Íslandi. Úttektin er liður í aðgerðaáætlun menntastefnu og var markmið hennar að kanna gæði og skipan tónlistarnáms í viðurkenndum tónlistarskólum. Niðurstöður úttektarinnar gefa m.a. til kynna almenna ánægju meðal nemenda og forráðamanna með starf tónlistarskóla og að vilji kennara til umbóta og þróunar gagnvart náminu sé mikill. Hins vegar hefur nemendum sem þreyta áfangapróf fækkað og eru áskoranir til staðar gagnvart því að tryggja jafnt aðgengi að tónlistarnámi, óháð staðsetningu, efnahag og bakgrunni.
Úttektin leggur mat á starfsemi tónlistarskóla með tilliti til inntaks og framkvæmdar tónlistarfræðslu á grundvelli laga um fjárhagslegan stuðning við tónlistarskóla. Er þar m.a. horft til ákvæða laganna um aðalnámskrár, framsetningu markmiða og mats, kennsluáætlana og aðstöðu nemenda og kennara. Þá var m.a. skoðuð stjórnun, innra starf, aðstaða, samskipti innan sem utan skóla, þjónusta við nemendur og starfsfólk ásamt þróunarstarfi og umbótum í skólastarfi. Á grundvelli þessa mats eru birtar ábendingar og tillögur um aðgerðir sem leitt geta til þess að tónlistarnám á Íslandi verði markvissara, skilvirkara og af betri gæðum.
Önnur aðgerðaáætlun menntastefnu til 2030 markar annan áfanga af þremur í innleiðingu menntastefnu stjórnvalda til ársins 2030 og tekur mið af áherslum nýrrar ríkisstjórnar. Aðgerðaáætlunin bendir á að engin lög eru til um listmenntun í landinu, hvorki heildstæð né í einstökum listgreinum. Menntagildi listgreina, hvort sem er innan almenna skólakerfisins eða sérhæfðra listaskóla, er óumdeilanlega mikið því með listum getur maðurinn tjáð og dýpkað tilfinningar sínar og öðlast skilning og reynslu sem sjálfstæður skapandi einstaklingur.
Birting úttektarinnar er hluti af gagnasöfnun um listmenntun svo stjórnvöld geti byggt á fullnægjandi upplýsingum við undirbúning rammalöggjafar um listfræðslu, þar sem m.a. væri kveðið á um tilgang listmennta (þar með talið tónlistarmenntunar), námskrárgerð, kennaramenntun, gæðaeftirlit, tengslum við almenna skólakerfið, fjármögnun o.fl.
Helstu niðurstöður úttektar:
- Nemendur og forráðamenn eru almennt ánægðir með starf tónlistarskóla og vilji kennara til umbóta og þróunar gagnvart náminu er mikill.
- Nemendum sem þreyta próf í tónlistarskólum á Íslandi hefur fækkað um 22% á síðastliðnum fjórum árum.
- Að jafnaði eru nemendur fjögur ár á grunnstigi en í aðalnámskrá er miðað við að nemendur eigi að geta lokið námi á þremur árum.
- Biðlisti er til staðar í 64% tónlistarskóla og lengstur biðlisti er á píanó sem einnig er það hljóðfæri sem flestir tónlistarskólar bjóða upp á kennslu á.
- Skapa þarf fleiri tækifæri til faglegs samráðs og samstarfs milli tónlistarskóla en tæplega 66% skólastjórnenda telja samstarf geta verið meira.
- Skipulagt ytra gæðaeftirlit gagnvart tónlistarskólum er ekki virkt og nauðsynlegt er að skerpa á hlutverkum og ábyrgð á því sviði.
- Aðalnámskrá liggur til grundvallar tónlistarnámi en um 41% skóla vinnur ekki eftir sérstakri skólanámskrá líkt og aðalnámskrá kveður á um.
- Gæði náms eru almennt mikil og viðleitni kennara gagnvart því að ná árangri með nemendum sínum er eftirtektarverð.
- Tónlistarskólar sem hafa verið viðurkenndir skv. lögum nr. 75/1985 uppfylla að mestu skilyrði laga en undantekningar birtast í erfiðleikum nokkurra skóla að viðhalda lágmarksfjölda nemenda.
- Sérþarfir nemenda, námskrá, kennsluhættir, nýliðun og endurskoðun prófa eru þeir þættir sem tónlistarkennarar telja hvað helst að þurfi umbóta við.
- Skólastjórnendur telja að í nánustu framtíð þurfi að horfa til þess að auka fjölbreytni í námsvali, bjóða upp á sveigjanlegri námsleiðir, efla aðgengi að námi og rækta samfélagsleg tengsl skóla.
- Áskoranir eru til staðar gagnvart því að tryggja jafnt aðgengi að tónlistarnámi, óháð staðsetningu, efnahag eða bakgrunni.
- Nýliðun kennara er vaxandi áhyggjuefni og mikill fjöldi hlutastarfa getur verið hindrun til að þróa og viðhalda faglegu starfi innan skóla.
- Almenn afstaða til samræmdra áfangaprófa er sú að aukinn sveigjanleiki í námsmati sé nauðsynlegur til að treysta betur nemendamiðað nám þar sem áhugi nemenda sé í forgrunni.
- Framlag sveitarfélaga til tónlistarskóla nemur nokkuð hærri upphæð en sem nemur launakostnaði þeirra.
- Jöfnunarsjóðsframlög, sem ríkissjóður leggur til framhaldsnáms, hafa lækkað.
- Samstarf við grunnskóla er víðtækt og 83% tónlistarskóla eru í virku samstarfi. Allir skólar á landsbyggðinni eru í samstarfi við grunnskóla.
Mennta- og barnamálaráðuneytið mun hefja vinnu á haustmánuðum við stefnumörkun og áætlunargerð í samstarfi við hagsmunaaðila með niðurstöður úttektarinnar til hliðsjónar. Birting og umfjöllun um úttektarskýrsluna er upphaf að slíkri vegferð og hluti af annarri aðgerðaáætlun menntastefnu 2030.
