Ráðherra getur ekki vísað ábyrgðinni annað
Félag atvinnurekenda hefur að gefnu tilefni reiknað nokkur dæmi um hlut ríkisins í verði áfengra drykkja. Hér er miðað við útsöluverð í vínbúðum Áfengis- og tóbaksverslunar ríkisins.
Útsöluverð í ÁTVR er vegna hárra skatta á áfengi að meðaltali hærra en útsöluverð í vínbúðum í öllum öðrum Evrópuríkjum, þó með þeirri undantekningu að bjór er almennt dýrari í Noregi en hér á landi vegna hærri opinberra gjalda. Þetta telur FA nauðsynlegt að hafa í huga vegna ummæla Bjarna Benediktssonar fjármálaráðherra um að horfa þurfi til fleiri þátta en opinberra gjalda í umræðu um hátt áfengisverð á Íslandi, en Bjarni gerði álagningu veitingastaða á áfengi að umtalsefni.
Eins og FA hefur áður fjallað um, er áfengisverð langhæst á Íslandi af 37 Evrópuríkjum, sem samanburður Eurostat, hagstofu Evrópusambandsins, tekur til. Áfengisskattar á Íslandi eru jafnframt þeir langhæstu í Evrópu samkvæmt samantekt Spirits Europe.
Hér eru tekin þrjú raunveruleg dæmi úr Vínbúðinni. Áfengisgjald er mishátt eftir því hvort um sterkt vín, léttvín eða bjór er að ræða. Áfengisgjöldin eru föst krónutala á einingu alkóhóls. Skilagjöld eru sömuleiðis krónutölugjöld, en þau eru 19,71 króna á glerflöskur stærri en 500 ml og 18,31 króna á minni glerumbúðir. Á alla áfenga drykki leggst 11% virðisaukaskattur. Álagning ÁTVR er ákveðin með lögum frá Alþingi og er 18% á drykki með 22% eða minni styrkleika en 12% á áfengi með meira en 22% styrkleika.
Eins og sjá má af myndinni tekur ríkið í sinn hlut hæst hlutfall af verði sterks áfengis, eða um 90% í þessu tilviki. Í tilviki léttvíns er hlutur ríkisins 72% og þegar um bjór er að ræða, tekur ríkissjóður til sín um 61% af verðinu.
564 krónur í hlut heildsalans
Í tilviki vodka- eða ginflöskunnar er hlutur heildsalans (framleiðanda eða innflytjanda) 564 krónur af 5.999. Af þeirri fjárhæð þarf að greiða framleiðslu vörunnar, flutning, geymslukostnað, laun starfsmanna o.s.frv. Í Noregi, þar sem áfengisskattar eru næsthæstir í Evrópu, kostar sambærileg flaska af sterku áfengi 5.058 íslenskar krónur, samkvæmt upplýsingum frá Vinmonopolet. Af þeirri fjárhæð tekur norska ríkið í sinn hlut 84,6%, eða 4.281 íslenska krónu. Norski heildsalinn hefur engu að síður úr mun hærri fjárhæð að spila en sá íslenski, eða um 777 íslenskum krónum.
Á myndinni hér að neðan sést hvernig dæmið lítur út ef boðuð 2,5% hækkun áfengisgjalds gengur eftir. Ef verð vörunnar í vínbúðum ætti að haldast óbreytt, hækkar hlutur ríkisins af verðinu í 73% í tilviki léttvíns, í 92% þegar um sterkt áfengi er að ræða og í 62% í tilviki bjórs. Líklegast er þó að verðið hækki, annars þurfa innflytjendur og framleiðendur að taka á sig skertan hlut. Þá gæti léttvínsflaskan hækkað um u.þ.b. 50 krónur, sú sterka um tæplega 150 krónur og bjórflaskan um 6-7 krónur. Í þessu dæmi er EKKI búið að taka tillit til boðaðrar hækkunar á álagningu ÁTVR, en fjármálaráðuneytið hefur enn ekki svarað því hversu mikil hún verður. Allt stefnir því í talsverða hækkun á áfengi um áramótin, nema stjórnvöld sjái sig um hönd.
Ráðherra getur ekki vísað ábyrgðinni annað
„Þessar tölur sýna svart á hvítu að það eru íslenskir stjórnmálamenn, sem ráða í raun áfengisverðinu í vínbúðinni,“ segir Ólafur Stephensen, framkvæmdastjóri FA. „Fjármálaráðherra reynir að beina athyglinni annað, en hann og aðrir þingmenn bera langmesta ábyrgð á því hvers vegna verð áfengis á Íslandi er svo hátt með því að leggja á það hæstu áfengisskatta í Evrópu – og þótt víðar væri leitað. Ráðherrann boðar í fjárlagafrumvarpi næsta árs enn frekari hækkanir, annars vegar með 2,5% hækkun á áfengisgjaldi og hins vegar hækkun á álagningu ÁTVR, sem enn hefur ekki verið upplýst hvað verður mikil. Það þýðir ekkert fyrir fjármálaráðherra að reyna að vísa ábyrgðinni annað.“
Ólafur segir að það sé ekki séríslenskt fyrirbæri að áfengisverð sé margfalt hærra á veitingastöðum en í vínbúðum. „Það leikur enginn vafi á því að ofurskattar á áfengi eru meginskýring þess að áfengisverð er hátt á íslenskum veitingastöðum í alþjóðlegum samanburði, rétt eins og í vínbúðum,“ segir Ólafur.
