Ýtarleg greining á fyrirkomulagi móttöku þolenda heimilisofbeldis í heilbrigðisþjónustunni sýnir að brýn þörf er á samræmdu verklagi, bættri og samræmdri skráningu þessara mála og aukinni fræðslu fyrir heilbrigðisstarfsfólk. Starfshópur sem heilbrigðisráðherra fól að gera tillögur til úrbóta og Drífa Jónasdóttir afbrotafræðingur fór fyrir, hefur skilað skýrslu með tillögu að verklagi ásamt tillögum um aðgerðir til að tryggja innleiðingu samræmds verklags og betri þjónustu við þennan hóp á landsvísu.
Í upphafi verkefnisins var gerð könnun meðal heilbrigðisstarfsmanna við allar heilbrigðisstofnanir landsins til að afla upplýsingar um ýmsa þætti, s.s. hvort fyrir hendi sé samræmt verklag við móttöku þolenda heimilisofbeldis, hvaða fagaðilar sjá um móttöku þolenda, um þekkingu og hæfniviðmið á þessu sviði o.fl. Auk þessa var aflað upplýsinga um framboð námskeiða sem lúta að þjónustu við þolendur heimilisofbeldis við þá háskóla sem sinna kennslu á sviði heilbrigðisvísinda. Sem dæmi um niðurstöður svöruðu um 50% svarenda því neitandi þegar spurt var hvort starfað væri samkvæmt skilgreindu verklagi í þessum málum á þeirra stofnun og um 32% sögðust ekki vita það.
Áhersla er lögð á að allir þolendur heimilisofbeldis fái sambærilega þjónustu, óháð búsetu, þegar þeir leita á heilbrigðisstofnun. Sömuleiðis er rík áhersla á að öll skráning verði rafræn, skilvirk og einföld til að tryggja samræmda skráningu þjónustu við þolendur heimilisofbeldis.
Svandís Svavarsdóttir heilbrigðisráðherra segir niðurstöður skýrslunnar sýna glöggt að mikil tækifæri séu fyrir hendi til að fá betri yfirsýn yfir umfang þess alvarlega samfélags- og heilsufarsvanda sem heimilisofbeldi felur í sér, til að bæta þjónustu við þolendur þess og gera heilbrigðisstarfsfólki betur kleift að sinna þessum viðkvæmu málum eins og best verður á kosið. „Ég er þess fullviss að samræmt verklag, öflug fræðsla til heilbrigðisstarfsfólks og stórátak í bættri rafrænni skráningu heilbrigðisupplýsinga í sjúkraskrá sé lykillinn að stórstígum framförum innan heilbrigðisþjónustunnar í þágu þolenda. Nú höfum við skýrar og vel grundaðar tillögur að byggja á og mikilvægt að hrinda þeim sem fyrst í framkvæmd“ segir Svandís.
Eftirfarandi eru megintillögur hópsins, en ýtarlega er fjallað um hverja þeirra í skýrslunni, auk þess sem þar má sjá greinargóða lýsingu á núverandi stöðu mála. Tillögur hópsins að samræmdu verklagi miðast við móttöku fullorðinna þolenda heimilisofbeldis af öllum kynjum, með áherslu á að hópurinn er fjölbreyttur og taka þurfi mið af því. Í skýrslunni er sérstaklega fjallað um börn sem þolendur heimilisofbeldis, þörf fyrir rafræna skráningu slíkra mála og tilkynningar til barnaverndar. Gert er ráð fyrir að barnavernd skuli ávallt send tilkynning ef börn eru á heimili þar sem heimilisofbeldi á sér stað.
Tillaga að verklagi er fylgiskjal með skýrslu hópsins en eftirfarandi tillögur fjalla um hvernig best megi innleiða verklagið og tryggja eftirfylgni með að því sé beitt:
- Tveir félagsráðgjafar verði ráðnir til starfa innan heilbrigðiskerfisins og sinni þolendum heimilisofbeldis á öllu landinu, þvert á stofnanir. Þeir séu eins konar málastjórar fyrir þolandann og sinni eftirfylgd inn í önnur úrræði, innan og utan heilbrigðiskerfisins.
- Sérfræðingur í meðferð áfalla í kjölfar heimilisofbeldis verði ráðinn á áfallamiðstöð LSH og hann sjái um að meta þörf á meðferð og veita meðferð við áfallastreituröskun.
- Allar heilbrigðisstofnanir fræði allt heilbrigðisstarfsfólk sitt um heimilisofbeldi og rétt viðbrögð þeirra við því.
- Verklag í heimilisofbeldismálum eins og starfshópurinn leggur til verði sett inn í sjúkraskrárkerfið ásamt leiðbeiningum.
- Verklag fyrir réttarlæknisfræðilega skoðun verði innleitt með þróun hugbúnaðar í sjúkraskrárkerfinu.
- Gæðastjóri innleiðingar tryggi bæði innleiðingu verklags og fræðsluefnis. Hann sjái sömuleiðis um gæðaeftirlit og aðstoði heilbrigðisstarfsfólk ef upp koma hnökrar eða spurningar varðandi notkun verklagsins. Gæðastjóri sinni eftirfylgd innleiðingar í tvö ár.
Starfshópurinn var skipaður breiðum hópi 16 sérfræðinga frá heilbrigðisstofnunum, embætti landlæknis og félagsmálaráðuneytinu. Drífa sem leiddi starfið var ráðin tímabundið til heilbrigðisráðuneytisins til að sinna verkefninu. Auk þessa var leitað aðstoðar og ráðgjafar hjá fjölmörgum öðrum sem þekkja til þessara mála og er það rakið í skýrslunni.
