Siðblinda, sem oft er skilgreind sem óhefluð sjálfselska, samviskuleysi og skilningsleysi gagnvart tilfinningum annarra, hefur verið mjög vel rannsökuð á mörgum sviðum, allt frá sálfræði til viðskipta.
Siðblinda getur leitt til þess að öll einbeiting þess siðblinda, snúi eingöngu að hans/hennar eigin hagsmunum, óháð því hversu mikinn skaða siðblind hegðun veldur öðrum. Hvort sem nánir ættingjar eða vinir eiga í hlut eða ókunnugir. Þetta fyrirbæri getur verið sérstaklega áberandi í viðskiptum þess siðblinda eða siðblindu innan fjölskyldu sem og í viðskiptalífinu, þar sem peningagræðgi hefur gríðarleg áhrif á hegðun einstaklingsins.
Siðblinda og viðskipti: Hvað er á bak við hegðunina?
Í viðskiptaheiminum getur siðblinda sýnt sig í mörgum myndum. Fólk sem er blindað af eigin hagsmunum vegna sjálfselsku þar sem markmiðið er að ná sem mestum ávinningi getur verið til staðar, þar sem gróðahyggja og peningar eru í fyrirrúmi.
Siðblindingi telur sig hafa yfirburði fram yfir aðra í þessum heimi sýnir oft mikinn hroka gagnvart tilfinningum og velferð annarra í orði og verki. Það eru mörg dæmi um að viðskiptamenn og forstjórar opinberi siðblindu sína með ósanngirni, með því að brjóta loforð og sniðganga réttindi annarra til að halda áfram að græða peninga ólöglega og á kostnað annara.
Þessi „hjartalausa“ hegðun byggist á því að siðblint fólk einbeitir sér að eigin markmiðum með því að nýta aðra til eigin ávinnings. Þessir einstaklingar missa oft samband við allar siðferðislegar og félagslegar fyrirmyndir sem almennt eru taldar leiðbeinandi í réttum og heiðarlegum viðskiptaháttum. Þegar ávinningur þeirra af glæpum í viðskiptum við annað fólk er þeim í hag, þá verða þeir ósjálfráðir í þeirri tilfinningu að þeir þurfi að fara þá leið til að ná því sem þeir vilja, sem eru oftast fjármunir sem sá siðblindi á ekki rétt á. Græðgin er yfirsterkari öllum eðlilegum tilfinningum sem og fyrir réttlæti.
Siðblinda og óheiðarleiki í viðskiptum
Hjá siðblinda einstaklingum er það tilhneiging að tala sig út úr öllum aðstæðum, jafnvel þótt það kosti að brjóta lög eða regluverk. Þessi viðskiptatækni þeirra, sem byggir á lygum og ósanngirni getur orðið ógnvekjandi og eyðileggjandi fyrir fjölskyldu þess siðblinda, starfsfólk og samstarfsaðila.
Því sá siðblindi fer yfir mörk þess sem er löglegt eða heiðarlegt, án þess að upplifa samviskubit. Fólk með siðblindu telur sig oft „hafið yfir“ aðra og lítur á sig sem sérstaka eða yfir aðra hafna í þeim heimi sem það starfar í.
Þessi tilhneiging er sérstaklega áberandi þegar stórir fjárhagslegir hagsmunir eru í húfi, þar sem peningarnir eru það eina sem sá siðblindi hugsar um. Fólk sem er siðblint getur talist viðskiptamenn, forstjórar eða fjárfestar en sá siðblindi heldur áfram að beita annað fólk óheiðarlegum aðferðum til að ná sínum markmiðum sem eru oftast fjárhagsleg verðmæti sem þeir eiga ekki rétt á.
Siðblinda og hætta á lögbrotum
Það sem er jafn mikilvægt að átta sig á er að siðblinda getur aukið líkurnar á því að einstaklingar fari í felur með lögbrot eða verði uppvísir að brotum. Þeir sem hafa ekki siðferðislega fyrirmynd um framkomu sína og viðskiptahegðun, verða oft ofurseldir hvötum siðblindunnar sem fara í bága við reglur og lög samfélagsins. Það getur leitt til ólöglegra viðskipta, fölsunar og/eða fjársvika, sem að lokum munu koma í ljós og leiða til lögsóknar og fangelsisrefsingar.
Siðblinda hefur einnig þau áhrif að þeir sem eru með þessa eiginleika telja sig oft óhindrað geta farið sínar eigin leiðir og að lög og samfélagslegar venjur eigi ekki við þá. Með því að treysta of mikið á eigin hæfileika og sjálfstraust eru þeir líklegri til að vanmeta þá hættu sem felst í lögbrotum og afleiðingum þeirra. Þegar þetta er bundið við gróðahyggju, þá getur það haft áhrif á ákvarðanatökuferlið, sem oft er hröð og óábyrg, en þessi hegðun getur leitt til aðgerða sem eru skaðleg ekki bara öðrum heldur einnig viðkomandi einstaklingi.
Áhrif á samfélagið og hlutverk ábyrgrar stjórnarhátta
Á meðan einstaklingar sem hafa siðblindu hafa áhrif á þá sem þeir eiga í viðskiptum við, þá hefur þetta einnig langtíma áhrif á samfélagið. Óheiðarleiki og misbeiting viðskiptatækifæra getur leitt til ósanngirni, óréttlætis og jafnvel efnahagslegs niðurbrots. Hið samfélagslega og lögfræðilega umhverfi verður að tryggja reglur sem halda þessum einstaklingum ábyrgum, með því að styrkja eftirlit og tryggja að lögum sé framfylgt og að þessum einstaklingum verði gerð refsing, oftast með fangelsisvist .
Siðblinda og erfiðleikar í æsku: Áhrif áfengis og ábyrgðarleysi móður
Siðblinda, sem einkennist af ósanngirni, sjálfselsku og tilfinningalegri kulda, er flókið fyrirbæri sem rætur sínar getur oft fundið í erfiðum uppvexti. Þó að orsakir siðblindu séu samsettar og bæði sálfræðilegar og umhverfislegar, þá geta áföll í æsku, ekki síst ofbeldi eða áfengi í fjölskyldu, haft djúpstæð áhrif á einstaklinga og mótað hegðun þeirra til framtíðar. Þegar móðir er óábyrg, neytir áfengis og setur barn í erfiðar aðstæður, er hætta á að barnið lendi á vandræðaheimili eða í skóla fyrir vandræðaunglinga og upplifir mikla áföll, sem geta leitt til tilfinningalegra og sálfræðilegra vandamála sem birtast síðar sem siðblinda.
Áfengisneysla móður hefur víðtæk áhrif á uppeldi barnsins og getur valdið sálrænum og félagslegum erfiðleikum sem vara út ævina. Þegar foreldri, sérstaklega móðir, fer í gegnum langvarandi áfengisvanda, þá getur það haft áhrif á tengslin við barnið, bæði á tilfinningalegu og líkamlegu plani. Móðir sem er óábyrg vegna áfengisneyslu getur ekki veitt barninu það öryggi- og ástúð sem það þarf til að þróa með sér heilsusamlega sjálfsmynd. Áföll af þessu tagi eru oft ósýnileg en hafa langvarandi áhrif, þar sem börn verða að læra að takast á við neikvæð áhrif á eigin tilfinningar og lífsaðstæður.
Börn sem alast upp í fjölskyldum þar sem áfengisneysla og óábyrgar uppeldisaðferðir eru við lýði upplifa oft tilfinningalegan yfirgang og vanrækslu. Móðir sem ekki hefur getu eða vilja til að sinna þörfum barnsins getur skilið eftir djúpar tilfinningalegar sár, sem leiða til óöryggis og vansæmdar hjá barninu. Árið sem áfengi er í forgangi, getur barnið þurft að takast á við sjálft sig í því að fá viðurkenningu eða tilfinningalega tengingu við annað fólk.
Siðblinda og erfiðleikar í æsku
Það er ekki óalgengt að börn sem alast upp í fjölskyldum með áfengisvanda og óábyrgri móður upplifi áföll sem síðar geta leitt til siðblindu. Siðblinda er oft tengd einstaklingum sem hafa upplifað mikla vanrækslu, ofbeldi eða ófullnægjandi tilfinningalega tengingu í æsku. Þegar barn hefur ekki fengið ástúð, öryggi eða stuðning frá foreldrum sínum, þróar það ekki heilbrigt tilfinningalíf og hættir að treysta á aðra. Í stað þess að læra að samræma eigin tilfinningar við aðrar þarfir, fer það að sjá sig sjálft sem eina mikilvægari persónu en aðra, og það getur leitt til að þróa eiginhagsmunagæslu á kostnað annarra.
Þegar móðir getur ekki veitt þörfum barnsins skilning eða ást, getur barnið byrjað að þróa með sér verndarmekanisma sem felur í sér vantrú á aðra. Þessi þróun getur síðar leitt til óhæfileika í tengslum við aðra og jafnvel til þess að barnið tekur upp sjálfhverfu og misbeitingu gagnvart öðrum til að ná sínum markmiðum. Hegðun sem mótast í kjölfar slíks uppeldis getur orðið óábyrg og jafnvel siðlaus, sem endar í því að viðkomandi tekur ekki ábyrgð á sínum eigin gjörðum og lendir oft á tíðum í fangelsi að lokum.
Vandræðaheimili og áhrif á félagslega hegðun
Börn sem alast upp á vandræðaheimilum eða skólum fyrir vandræðaunglinga, og koma frá heimili þar sem áfengisvandi, óábyrgð foreldra og skortur á heilbrigðu uppeldi ríkir, verða oft úthýst úr venjulegum félagslegum aðstæðum. Slíkt umhverfi stuðlar að því að þessi börn læra að líta á heiminn sem óvinveittan og ótryggan stað, þar sem þeir verða að treysta á eigin getu til að bjarga sér. Þetta getur leitt til félagslegra vandamála, eins og ofbeldishegðunar, lygum, stjórnleysis og jafnvel glæpastarfsemi þegar þeir verða eldri.
Slíkar aðstæður leiða til þess að þessi einstaklingar hafa tilhneigingu til að þróa með sér ákveðnar eiginleikar sem tengjast siðblindu. Þar sem þeir hafa ekki upplifað tilfinningalegt öryggi eða ástúð, verður félagsleg ábyrgð og tilfinningaleg samúð óþekkt fyrir þeim. Þeir líta á sig sem ofurselda eigin hagsmunum og eru tilbúnir að fara langt í því að nýta aðra til að ná eigin markmiðum, án þess að upplifa samviskubit eða eftirsjá vegna eigin gjarða.
Siðblinda og vangeta til að þróa með sér siðferðislega virðingu
Móðurleysi, áfengi og erfiðleikar í æsku skapa jarðveg fyrir tilfinningalega vanþróun og skerta siðferðislega hæfni. Börn sem hafa alist upp í þessu umhverfi eiga oft erfitt með að þróa með sér heilbrigð viðmið um rétt og rangt. Þetta getur leitt til þess að þau telja sig undanþegin reglum og lögum samfélagsins, og hafa þau ekki vit á afleiðingum eigin gjörða.
Að lokum er mikilvægt að átta sig á því að áföll í æsku og vanræksla foreldra hafa gríðarleg áhrif á hvernig einstaklingar þróa með sér siðferði og hegðun í framtíðinni. Þegar áfengi og óábyrgð móður eða föður eru til staðar, er hætta á að barnið upplifi tilfinningalegt kulda og missi tengingu við aðra. Þetta getur leitt til siðblindu, þar sem einstaklingurinn fer að nýta aðra til eigin hagsmuna og fer víða í óheiðarlega hátt. Ef þessum einstaklingum er ekki veitt stuðningur eða leiðsögn á unga aldri, getur þeir endað í vandræðaheimili og jafnvel fangelsi vegna hegðunar sem mótast af þessum áföllum.
