Rannsóknar krafist – Norðmenn borga allt að fjórfalt hærra verð fyrir makríl

Sjómannafélag Íslands og Sjómanna- og vélstjórafélag Grindavíkur krefjast þess að Alþingi skipi rannsóknarnefnd til að fara yfir verðmyndun á sjávarfangi, starfsemi sjávarútvegsfyrirtækja og sölufyrirtækja hér og erlendis. Ástæðan er skýrsla Verðlagsstofu skiptaverðs sem birt var síðsumars. Samkvæmt henni hafa norskar fiskvinnslur borgað allt að fjórfalt hærra verð en íslenskar fiskvinnslur fyrir makríl til vinnslu og bræðslu. Rúv fjallar ítarlega um málið og þar segir m.a.
,,Fjallað var um málið á aðalfundum Sjómannafélags Íslands og Sjómanna- og vélstjórafélags Grindavíkur á aðalfundum milli jóla og nýárs. Þar voru samþykktar samhljóða ályktanir og krafist ítarlegrar rannsóknar á verðmyndun makríls. Félögin vilja að rannsóknarnefnd á vegum Alþingis fari í víðtæka rannsókn á verðmyndun og starfsemi sjávarútvegsfyrirtækja og að rannsóknin fari fram fyrir opnum tjöldum.
Félögin lýsa undrun sinni á miklum verðmun á makríl á Íslandi og í Noregi. Þau vilja að rannsakað „verði hvort útgerðarmenn séu kjánar sem leiti ekki eftir besta verði og verði árlega af tug milljarða króna tekjum af makríl og þannig ekki treystandi fyrir auðlind þjóðarinnar“. Félögin vísa einnig til sölufélaga útgerðanna erlendis og spyrja: „Er tilgangurinn að lækka sjómanna og komast hjá skattgreiðslum?“
Félögin vísuðu einnig til umfjöllunar fjölmiðla á grundvelli Samherjaskjalanna. „Þjóðin hefur orðið vitni að græðgi Samherja í Namibíu. Það mál er til rannsóknar í Namibíu. Norskur ríkisbanki hefur komið fjármunum Samherja í skattaskjól. Það mál er til rannsóknar í Noregi. Ekkert heyrist af rannsókn á Íslandi. Hver er staða mála? Sjómenn krefjast svara.“
Harðar deilur
Skýrsla Verðlagsstofu skiptaverðs birtist undir lok ágúst. Samkvæmt henni hafði veriðmunur milli Noregs og Íslands verið á bilinu 154 til 294 prósent á árunum 2012 til 2018.
Jens Garðar Helgason, formaður Samtaka fyrirtækja í sjávarútvegi, sagði að Norðmenn gætu veitt makríl þegar hentaði en Íslendingar yrðu að veiða fiskinn þegar hann gengur í íslenska landhelgi. Því væri norski makríllinn betri vara en sú íslenska og það endurspeglaðist í því að Norðmenn væru mun sterkari en Íslendingar á velborgandi mörkuðum í Asíu.
Vilhjálmur Birgisson, formaður Verkalýðsfélags Akraness, gagnrýndi íslenskar útgerðir og sagði engar skýringar að finna á þeim mikla verðmun sem er á makríl sem veiðist við Ísland annars vegar og Noreg hins vegar. Hann taldi verðmuninn helst skýrast af því að veiðar og vinnsla séu á sömu hendi. Þannig gæti fyrirtæki lækkað laun sjómanna með því að borga minna verð fyrir makrílinn og taka hagnaðinn út síðar í ferlinu.“