Þunglyndi er alvarleg geðræn vanlíðan sem getur haft mikil áhrif á líf einstaklinga, óháð kyni. En hvernig samfélagið bregst við þegar ungir einstaklingar glíma við þunglyndi er oft mismunandi eftir því hvort um er að ræða stúlku eða dreng. Þrátt fyrir að strákar og stúlkur geti bæði þjáðst af þunglyndi, virðist þunglyndi hjá drengjum oftar fara fram hjá fólki. Þetta getur haft alvarlegar – jafnvel banvænar – afleiðingar.
Samfélagsleg viðmið segja strákum enn að þeir eigi að vera sterkir, harðir og ekki sýna tilfinningar. Þeir læra snemma að bæla niður veikleika og fela sársauka. Þess vegna birtist þunglyndi hjá drengjum oft öðruvísi en hjá stúlkum – til dæmis í formi reiði, sjálfseinangrunar, áhættuhegðunar eða áfengis- og vímuefnaneyslu. Þessi einkenni eru oft misskilin sem „slæm hegðun“ eða „letidagar“ og fá því síður þá athygli og meðferð sem þörf er á.
Á meðan stúlkur eru líklegri til að leita sér hjálpar, fá greiningu og meðferð við þunglyndi, sýna rannsóknir að drengir eru ólíklegri til að tala um vandamálin sín.
Sjálfsvíg á Íslandi: Hvað segja tölurnar?
Á Íslandi eru sjálfsvíg enn mjög alvarlegt samfélagslegt vandamál. Samkvæmt gögnum frá Embætti landlæknis og Hagstofu Íslands hafa karlar verið í miklum meirihluta þeirra sem svipta sig lífi.
-
Á síðustu árum hefur fjöldi sjálfsvíga meðal karla verið meira en tvöfalt hærri en meðal kvenna.
-
Árið 2022 voru skráð 44 sjálfsvíg á Íslandi – þar af 34 karlar og 10 konur.
-
Flest sjálfsvíg eiga sér stað í aldurshópnum 20–39 ára, en einnig er umtalsverður fjöldi í hópnum 15–19 ára.
-
Ísland er með hærri sjálfsvígstíðni en mörg önnur Norðurlönd þegar miðað er við höfðatölu.
Þessar tölur sýna skýrt að við megum ekki bíða með að bregðast við fyrr en það er orðið of seint.
Við þurfum að hlusta – ekki bara horfa
Það þarf róttækar breytingar til að bregðast við þessu. Við verðum að breyta samtalinu um karlmennsku. Það þarf að kenna drengjum að tilfinningar séu eðlilegar og leyfilegar. Að sýna vanlíðan er ekki merki um veikleika – heldur hugrekki. Skólakerfið, foreldrar, heilbrigðiskerfið og samfélagið allt þurfa að vera meðvitað um þessa hættu, sjá merkin fyrr og skapa örugg rými fyrir stráka til að opna sig.
Við verðum að taka burt skömmina sem enn er tengd því að leita sér hjálpar. Því ef við gerum það ekki – þá heldur þögnin áfram að kosta líf.
