Stjórn Blindrafélags Íslands lýsir yfir þungum áhyggjum af fyrirhuguðum breytingum á vinnuumhverfi leigubíla hér á landi. Leigubílaþjónusta er forsenda fyrir virkni og þátttöku félagsmanna okkar og eina tryggingin fyrir því að hægt sé að lifa sjálfstæðu lífi í nútímasamfélagi. Öryggi og ábyrgt umhverfi eru lykilatriði í þessari þjónustu sem sinnir jaðarsettum og félagslega veikburða einstaklingum. Allar breytingar á þessu kerfi sem hefur reynst okkur svo vel eru uggvænlegar, sérstaklega í ljósi þess hversu illa sambærilegar breytingar hafa reynst blindum og sjónskertum á Norðurlöndum.
„Þær sögur sem við höfum heyrt frá vinum okkar á Norðurlöndum eftir að lögunum var breytt þar eru ekki fallegar“, segir Sigþór U. Hallfreðsson formaður Blindrafélagsins, „fólk fær ekki bíla og hefur þurft að upplifa mikla þjónustuskerðingu. Það er í raun óskiljanlegt, fyrir okkur að menn leggi í að grafa undan jafn mikilvægri þjónustu.“
Stjórn félagsins hefur ítrekað reynt að koma athugasemdum sínum á framfæri og hefur meðal annars sent inn eftirfarandi umsögn við frumvarpið:
Umsögn Blindrafélagsins um frumvarp til laga um leigubifreiðar.
Ferðaþjónusta Blindrafélagsins.
Allt frá 1997 hefur Blindrafélagið verið með samning við Reykjavíkurborg annarsvegar
og Hreyfil hins vegar um ferðaþjónustu við lögblinda Reykvíkinga. Á þeim 22 árum sem
liðin eru frá því að þetta samstarf hófs hefur orðið til mikil reynsla og þekking á því
hvernig þetta úrræði hefur reynst saman borð við önnur úrræði í ferðaþjónustu við fatlað
fólk, auk þess sem verkferlar og skráning hefur þróast mikið á þessum árum. Það sem
að einkennir ferðaþjónusta Blindrafélagsins er að það er þjónustuúrræði sem nýtir
leigubílaþjónustu sem fyrir er í samfélaginu.
Samkvæmt lögum um málefni fatlaðra bera sveitarfélög ábyrgð á að bjóða þeim sem
ekki geta nýtt sér almenningssamgöngur ferðaþjónustu sem gerir þeim kleift að stunda
atvinnu, nám og tómstundir. Í upphafi árs 2011 var gerð sú breyting á 1. grein laga um
málefni fatlaðra að nú er kveðið á um að við framkvæmd laganna skuli litið til
alþjóðlegra samninga sem Ísland á aðild að, svo sem Samnings Sameinuðu þjóðanna
um réttindi fatlaðs fólks. Í 20. grein samningsins er fjallað um ferlimál einstaklinga og í
greininni segir m.a.:
Aðildarríkin skulu gera árangursríkar ráðstafanir til þess að tryggja að einstaklingum
sé gert kleift að fara allra sinna ferða og tryggja sjálfstæði fatlaðra í þeim efnum,
eftir því sem frekast er unnt, m.a. með því „að greiða fyrir því að fatlaðir geti farið
allra sinna ferða með þeim hætti sem, og þegar, þeim hentar og gegn viðráðanlegu
gjaldi“.
Hver ferð í Ferðaþjónustu við fatlað á höfuðborgarsvæðinu kostar að meðaltali um
3.500 krónur fyrir Reykjavíkurborg, í ferðaþjónustu Blindrafélagsins kostar hver ferða að
jafnaði 2.200 kr. Munurinn er 59%. Ánægja með ferðaþjónustu Blindrafélagsins meðal
notenda hefur ávalt verið meiri en meðal notenda ferðaþjónustu fatlaðra, þrátt fyrir að
kostnaðarþátttaka notenda sé mun hærri í ferðaþjónustu Blindrafélagsins Þegar
kannanir hafa verið gerðar meðal lögblindra einstaklinga þá kemur í ljós að
ferðaþjónustu Blindrafélagsins er dýrmætasta þjónustuúrræðið sem þeim stendur til
boða. Það endurspeglast svo í því að atvinnuþátttaka meðal lögblindra einstaklinga er
mjög há á Íslandi í alþjóðlegum samanburði.
Lykilinn að þessu farsæla samstarfi milli Blindrafélagsins, Hreyfils og Reykjavikurborgar
liggur meðal annars í því að;
- notendur hafa aðganga að þjónustunni allan sólahringinn í gegnum skiptiborð
Hreyfils,
- að ferðir er hægt að panta fyrirvaralaust í þeirri vissu að bíll sé ávalt til staðar,
- að skráning og greiðsla ferða er miðlæg og rafræn,
- að skýrslur um fjölda ferða og kostnað eru aðgengilegar Reykjavíkurborg, sem
aðalgreiðanda þjónustunnar, þegar þeirra er óskað.
- notendur geta verið þess fullvissir að bílstjórar í ferðaþjónustu Blindrafélagsins
hafa gengist undir trúnaðarskyldur gangvart notendum ferðaþjónustunnar og að
þeir hafa fengið fræðslu frá starfsmanni Blindrafélagsins um nytsöm atriði er varð
umgengni við blint og sjónskert fólk.
- að bílstjórar sem verða uppvísir af því að misnota aðstöðu sín verða umsvifalast
fjarlægðir úr ferðaþjónustu Blindrafélagsins.
Notendur ferðaþjónustu Blindrafélagsins hafa mjög ólíkar þarfir og eru mismikið fatlaðir.
Þar er ekki eingöngu um að ræða fötlun vegna sjónmissis heldur er einnig um að ræða
einstaklinga með samþætta sjón og heyrnarskerðingu og einstaklinga, með geðrænar
fatlanir og þroskaskerðingar til viðbótar við sjónmissinn.
Nú er um 600 einstaklinga með þjónustusamning hjá í ferðaþjónustu Blindrafélagsins. Á
árinu 2018 voru farnar um 45 þúsund ferðir.
Benda má á að samkvæmt fréttum frá Finnlandi, þar sem fyrirkomulag er með svipuðum
hætti varðandi akstur blindra einstaklinga, hrundi þjónustan við þennan hóp, eftir að
lögum um leigubílaakstur var breytt í þá átt sem að þetta frumvarp gengur útá.
Það er mikilvægt að missa ekki sjónar á því leigubílaþjónusta er mikilvæg
almenningsþjónusta sem er viðkvæmum einstaklingum mjög mikilvæg. Það að færa
þessa þjónustu alfarið á óbeislað markaðstorg mun líklega valda meiri skaða en
ávinningi.
