Fyrirliggjandi frumvarp um virkjunarkosti í vindorku er meingallað og framlagning þess ótímabær. Þetta er á meðal þess sem fram kemur í umsögn Alþýðusambands Íslands (ASÍ) um frumvarpið sem varðar breytingu á lögum nr. 48/2011, um verndar- og orkunýtingaráætlun (virkjunarkostir í vindorku).
Í ítarlegri umsögn segir m.a. að ekki sé tryggt að frumvarpið nái að uppfylla þau markmið sem að baki eru sögð búa þ.e. að stuðla að orkuskiptum og kolefnishlutleysi með því að einfalda og flýta uppbyggingu vindorkuverka til framleiðslu á grænni orku.
Flýtileiðir
Í umsögninni er ennfremur fjallað ítarlega um flýtileiðir þær sem frumvarpið kveður á um og miða að því að virkjunarkostir geti fengið skemmri málsmeðferð en gildandi Rammaáætlun kveður á um. Þau skilyrði sem sett séu fyrir flýtileið séu almenn og rúm. Er það mati ASÍ að allof langt sé gengið í þessu efni.
Lítt undirbúin einkavæðing
Frumvarpið kveði á um grundvallarbreytingu á orkumálum hér á landi sem m.a. lýsi sér í fráhvarfi frá þeirri stefnu að orkuinnviðir skuli vera í almannaeigu. Því veki furðu að í greinargerð með þingsályktunartillögu sem liggi frumvarpinu til grundvallar sé beinlínis lögð áhersla á hversu margt sé ógert í málaflokknum og hversu skammt sé kominn undirbúningur fyrir þær breytingar sem frumvarpið felur í sér.
Þannig hafi sveitarfélög kallað eftir því að ábati af uppbyggingu vindorkuvera skili sér til nærsamfélagsins. Ekkert hafi hins vegar verið ákveðið í því efni. Eðlilegt verði að teljast að nærsamfélög njóti ábata af verkefnum sem þessum. Á hinn boginn þurfi að tryggja að fjárhagslegir hvatar verði ekki til þess að heildarhagsmunum sé fórnað fyrir hagsmuni fárra og að sveitarfélög séu í aðstöðu að fara með og fjalla um veigamikil mál á borð við uppbyggingu vindorkuvera.
Alþýðusambandið telji að móta þurfi stefnu og löggjöf um hvernig tryggja megi réttláta hlutdeild þjóðarinnar allrar sem og nærsamfélaga í þeim ábata og arði sem verður til vegna vindorkuvera, áður en ráðist er í uppbygginu þeirra. Vindorka sé takmörkuð auðlind og við nýtingu á takmörkuðum auðlindum geti orðið til umframhagnaður eða auðlindarenta. Ekki hafi verið ráðist í nauðsynlegar breytingar á lögum sem feli í sér sanngjarna og eðlilega gjaldtöku af þeirri verðmætasköpun sem verði til við uppbyggingu og rekstur vindorkuvera. Að óbreyttu sé því ekkert sem tryggi að þjóðin muni njóta góðs af þeim arði sem verður til við beislun og nýtingu á vindorku hér á landi.
Veikburða stjórnsýsla
Til að þessi uppbygging nái markmiðum sínum og skili samfélagslegum ábata sé nauðsynlegt að tryggja að laga- og regluumhverfi sem og stjórnsýsla og eftirlit styðji við að svo verði. Í nýútkominni skýrslu Ríkisendurskoðunar um sjókvíaeldi komi fram að stjórnsýsla og eftirlit með sjókvíaeldi hafi reynst veikburða og brotakennd og að hún hafi vart verið í stakk búin til að takast á við aukin umsvif greinarinnar hér á landi. Þarna sé víti til að varast.
Áður en ráðist verði í jafn veigamiklar breytingar frumvarpið felur í sér þurfi augljóslega að styrkja lagaramma og stjórnsýsluumgjörð utan um vindorkuvirkjanir og tryggja að þær stofnanir sem komi að málaflokknum séu í stakk búnar til að fylgja honum eftir.
Frumvarpið sé því augljóslega ófullnægjandi og framlagning þess hvergi nærri tímabær.
Umsögn ASÍ má nálgast hér.
