Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir utanríkisráðherra flytur ávarp Íslands í leiðtogaumræðu allsherjarþings Sameinuðu þjóðanna í New York síðdegis í dag, laugardag. Þorgerður Katrín hefur í vikunni tekið þátt í fjölmörgum fundum og viðburðum í tengslum við ráðherraviku allsherjarþingsins en mikið er jafnan um að vera þegar allsherjarþingið er sett ár hvert.
Utanríkisráðherra og Kristrún Frostadóttir forsætisráðherra voru báðar viðstaddar opnun ráðherravikunnar á þriðjudag en höfðu daginn áður einnig setið sérstakan áttatíu ára afmælisfund Sameinuðu þjóðanna og hátíðarfund í tilefni þess að 30 ár eru liðin frá Kvennaráðstefnu Sameinuðu þjóðanna í Peking 1995. Þorgerður Katrín sat jafnframt fund forsætisráðherra með Antonio Guterres, framkvæmdastjóra Sameinuðu þjóðanna.
Málefni Palestínu bar sérlega hátt í leiðtogaviku allsherjarþingsins. Utanríkisráðherra sótti ásamt forsætisráðherra leiðtogafund í byrjun vikunnar um tveggja ríkja lausnina en einnig fund bandalags um tveggja ríkja lausnina, Global Coalition for the Implementation of the Two-State Solution, og flutti hún þar ávarp, eins og á sérstökum viðburði um ákall um aðgerðir í þágu palestínskra barna. Ástand mannúðarmála í Mið-Austurlöndum heilt yfir var í forgrunni í ávarpi sem ráðherra flutti á sérstökum hliðarviðburði um þau mál.
Málefni Úkraínu eru einnig áherslumál og flutti Þorgerður Katrín ávarp á sérstökum hliðarviðburði um ábyrgðarskyldu í árásarstríði Rússa í Úkraínu og hún sótti fimmtu leiðtogaráðstefnu hins alþjóðlega Crimea Platform, þar sem forseti Úkraínu, Volodymyr Zelenskí, ávarpaði fundargesti og yfir 60 ríki studdu yfirlýsingu um Krímskaga. Þorgerður Katrín ávarpaði síðan öryggisráð Sameinuðu þjóðanna í gær í fyrsta sinn í umræðum um gervigreind og þróun hennar í tengslum við alþjóðleg öryggismál, þar sem hún flutti sameiginlegt ávarp fyrir hönd Norðurlandanna.
Í ár eru þrjátíu ár liðin frá því að heimsáætlun um ungmenni var samþykkt í allsherjaþinginu og flutti ráðherra ávarp á sérstakri ráðstefnu af því tilefni. Ungmennafulltrúi Íslands tók einnig þátt í sömu ráðstefnu og flutti ávarp í pallborði um mikilvægi þátttöku ungmenna á alþjóðasviðinu. Þorgerður Katrín flutti einnig ávarp á sérstökum leiðtogafundi um sjálfbæra fjármögnun heimsmarkmiðanna og hún greindi frá forgangsverkefni ríkisstjórnarinnar í loftslagsmálum og nýju landsákvörðuðu framlagi Íslands samkvæmt Parísarsamningnum á sérstakri leiðtogaráðstefnu aðalframkvæmdastjóra SÞ um loftlagsmál.
Utanríkisráðherra átti fjölda tvíhliða funda í vikunni, þar sem vernd alþjóðakerfisins, virðing fyrir alþjóðalögum og mikilvægi fjölþjóðasamvinnu bar ítrekað á góma. Hún átti m.a. fund með Winston Peters, utanríkisráðherra Nýja-Sjálands, þar sem loftferðasamningur ríkjanna var undirritaður. Hún fundaði líka með Donika Gërvalla-Schwarz, utanríkisráðherra Kósóvó, Constantinos Kombos, utanríkisráðherra Kýpur, stafssystur sinni, Vivian Motzfeldt, frá Grænlandi, Sirið Stenberg, landsstýriskvinnu Færeyja og loks Nasser Bourita, utanríkisráðherra Marokkó. Þá sat hún, ásamt jórdönskum starfsbróður sínum, Ayman Safadi, tvíhliðafund forsætisráðherra með Abdullah Jórdaníukonungi.
Þorgerður Katrín fundaði einnig með forystumönnum nokkurra stofnana Sameinuðu þjóðanna, þ.e. Philippe Lazzarini, framkvæmdastjóra UNRWA, Catherine Mary Russell, framkvæmdastjóra UNICEF, Sima Bahous, framkvæmdastjóra UN Women, og Diene Keita, framkvæmdastjóra Mannfjöldastofnunar Sameinuðu þjóðanna, UNFPA, en á þeim fundi var skrifað undir nýjan samning um stuðning samstarfsverkefnis UNICEF og UNFPA um afnám limlestingar á kynfærum kvenna og stúlkna. Á fundinum tilkynnti utanríkisráðherra einnig um viðbótarkjarnaframlag til UNFPA upp á 70 m.kr. og nemur heildarhækkun framlaga Íslands til UNFPA þá 160 m.kr. milli áranna 2024 og 2025, eða 76%.
Þá var tilkynnt í vikunni um 90 m.kr. framlag til þriggja ára til loftlagsaðgerða á vegum NDC-samstarfsnetsins, en Ísland gerðist aðili að því árið 2023.
Málefni hinsegin fólks voru í brennidepli en utanríkisráðherra undirritaði m.a. samning um áframhaldandi stuðning Íslands við samtökin Outright International en þau sinna mikilvægum stuðningi við grasrótarsamtök hinsegin fólks víða um heim, auk þess að styðja við málsvarastarf á vettvangi Sameinuðu þjóðanna. Ráðherra flutti einnig ávarp á sérstökum fundi ríkjahóps um hinsegin réttindi hjá Sameinuðu þjóðanna og var Ísland meðal skipuleggjenda fundarins.
Ráðherra sótti auk þessa kvöldverð sem Marco Rubio, utanríkisráðherra Bandaríkjanna, bauð til, óformlegan kvöldverð með öðrum kvenutanríkisráðherrum, sem ýmsar forystukonur frá Sameinuðu þjóðunum sóttu einnig, s.s. Annalena Baerbock frá Þýskalandi, sem er forseti 80. allsherjarþingsins, og hún tók þátt í ýmsum pallborðsumræðum, t.a.m. um alþjóðalög á vegum David Lammy, varaforsætisráðherra Bretlands. Hún sótti morgunverðarfund um Alþjóðasakamáladómstólinn í boði Liechtenstein og Austurríkis, og fund um öryggi og samstarf á sviði hafmála í boði Filippseyja. Þá tók hún þátt í umræðufundi um kynjajafnrétti á vegum Reykjavík Global Forum.
„Þessir dagar hér í New York hafa verið með ólíkindum lærdómsríkir og einstakt tækifæri til skoðanaskipta um aðkallandi úrlausnarefni samtímans, sem og um tiltekin hagsmuna- og áherslumál Íslands,“ segir Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir. „Því miður eru víða blikur á lofti og það fann ég vel í þessari viku. En þá kemur hins vegar ekki annað til greina en að reyna að láta gott af sér leiða og hafa áhrif þar sem það er hægt. Orð eru til alls fyrst og við Íslendingar skorumst ekki undan þeirri ábyrgð, sem er fólgin í því að standa vörð um það fjöregg sem Sameinuðu þjóðirnar eru. Um frið, alþjóðalög, frelsi og jafnrétti.“
Eins og áður segir flytur utanríkisráðherra árlegt ávarp fyrir allsherjarþinginu síðdegis í dag laugardag og slær þannig botn í þátttöku sína í leiðtogavikunni. Reiknað er með að Þorgerður Katrín stígi í ræðustól milli klukkan 17 og 18 að íslenskum tíma og verður ávarpið sýnt í beinu streymi á vefsíðu Sameinuðu þjóðanna.
