Í grein minni er dregin upp mynd af kerfisbundinni útilokun nýrra aðila frá sjávarútvegi með því að benda á hvernig framsal og samþjöppun aflaheimilda hafi í raun útilokað nýliðun, jafnvel þótt fjárfest hafi verið í bátum og búnaði. Þessi mynd er ekki ný í umræðu um kvótakerfið, en hér er hún sett fram á persónulegan hátt og lýsir raunverulegu misrétti sem margir hafa upplifað.
Gagnrýnin snýr meðal annars að neðangreindu:
1. *Skortur á sanngirni í úthlutun aflaheimilda**
þar sem nýtt fólk í greininni, oft kallað *„öryrkjar og aumingjar hafsins“* í háðslegu máli af andstæðingum strandveiða, sem fær ekki tækifæri til að skapa sér lífsviðurværi á sama hátt og eldri útgerðarmenn.
2. *Kerfisbundið framsal aflaheimilda**
Sem hefur leitt til þess að smærri byggðir og hafnir eru nú *tómar* og án kvóta, þrátt fyrir að þarna hafi einu sinni verið lífleg útgerð.
3. *Skort á virðingu fyrir nýrri kynslóð sjómanna** – sem þó sækja sjóinn sjálfir og berjast áfram fyrir réttindum sínum, en eru útilokaðir frá „réttindum“ sem forverar þeirra fengu.
4. *Ádeila af valdastétt í sjávarútvegi**
þar sem stórútgerðir ráða nú markaði, stjórnmálum og efnahagslífi í auknum mæli, og hafa komið sér fyrir í valdastöðum sem „kerfishagstjónartæki“.
—
*Greining: Samfélagsleg og pólitísk áhrif**
*Tilraunakerfi sem átti að vara í eitt ár** hefur fest sig í sessi sem kerfi sem þjónar fámennum hópi en útilokar marga.
* **Stórútgerðin** hefur safnað að sér gríðarlegum auði og völdum, í skjóli „lögmæts“ framsals aflaheimilda, sem hefur í raun orðið að einkavæðingu þjóðarauðs.
* **Byggðastefna** og nýliðun hafa dregist saman í nánast ekki neitt, með fólksflótta úr sjávarbyggðum og minnkandi tækifærum til sjálfbærrar atvinnu í heimabyggð.
**Hugleiðing um framtíðina:**
Textinn vekur mikilvægar spurningar um framtíð íslensks sjávarútvegs:
* Hver á að fá að veiða fiskinn í kringum landið?
* Getur þjóðfélagið réttlætt áframhaldandi eignatilfærslu þjóðarauðs yfir í hendur fárra?
* Er ekki kominn tími á raunverulega *endurskoðun** kerfisins með réttlæti, nýliðun og byggðasjónarmið í forgrunni?
Þetta er ekki einfalt – og ekki svart-hvítt – en það sem er alveg ljóst er að:
*Orðið hefur mikill misréttisvandi**, og
*Þörf er á lýðræðislegri og samfélagslegri umræðu um hvernig sjávarauðlindin er nýtt.**
**Lokaorð:**
Það má merkja sársauka og vonbrigðum yfir þróun sem hefur leitt til þess að smábátar eru bundnir við bryggju — og byggðir hafa misst afkomu sína — þrátt fyrir að fiskurinn syndi ennþá í sjónum rétt fyrir utan.
Þessi barátta er ekki ný, en röddin og annarra sem tala fyrir nýliðun og réttlátu aðgengi að auðlindum þjóðarinnar á fullkomlega rétt á sér — og á að hljóma hátt.
Það er spurt af hverjum á að taka.
Auðvitað þarf að taka fyrir þessari leiðréttingu og það er ekkert nýtt því ef tekið verður frá einhverjum þá hefur sá hinn sami tekið áður frá einhverjum öðrum hér á árum undan,og svo koll af kolli þvi er það skylda stjórnvalda að taka frá einhverjum og leiðrétta ósamræmið og óréttlæti, eins og hefur alltaf verið gert- enda er þetta sameign þjóðarinnar og allir eiga samkvæmt stjórnarskrá að hafa sama tilverurétt að nýta sér hana.
Það kallast atvinnufrelsi einstaklinga sem og mannréttindi.
Umræða
