15 þúsund fjölskyldur töpuðu aleigunni á Íslandi
Óverðtryggð eða verðtryggð lán til íbúðakaupa
Hérna skoðum við nokkur atriði í tengslum við þessar tvær tegundir lána.
Við skoðum mann A og B sem við köllum Ara og Bjarna.
Þeir eru skyldir og fjölskyldur þeirra áttu peninga til að styrkja þá til að festa kaup í Parhúsi og báðar íbúðir jafn dýrar, sem þeir keyptu 2005.
Þeir taka hvor um sig 10 milljónir í lán. Ari hjá banka og Bjarni hjá Íbúðalánasjóði. Hinn hluta kaupverðsins fá þeir lánað hjá sínum fjölskyldum.
Ari er úr útgerðar fjölskyldu og ákveður að taka óverðtryggt jafngreiðslu lán. Vextir voru nokkuð háir þarna fyrst en núna á síðustu árum voru þeir komnir niður í 5,7%. Ari hafði kynnt sér að í óverðtryggðu lánunum er alltaf sama greiðsla á hverjum mánuði. Mánaðar afborgun hjá Ara er ca. kr.52.200.
Og Ari vissi tvennt. Þetta lán lækkar þegar borgað er af því og mánaðarleg afborgun er alltaf óbreytt.
Bjarni sem tekur hina íbúðina í húsinu er týpískur íslendingur og veit allt best og velur verðtryggt lán. Hann fær lægstu vexti og það skiptir öllu, og hann er með jafngreiðslu lán eins og Ari. Pabbi Bjarna sem er vanur viðskiptum sagði, maður borgar alltaf lægstu vexti þegar það er hægt.
Bjarni fær sitt lán á 4,7% vöxtum, það er 1% lægra en hjá Ara. Greiðslubyrðin er ca. kr.46.500 á mánuði. Það munar um allt segir Bjarni.
Svo núna 15 árum seinna fara þeir að skoða lánin. Lánið hjá Ara stendur í kr.8.3 millj. og Ari er ánægður að sjá það er að lækka.
En Bjarni segir að sitt lán standi í kr.14.2 milljónum. Og mánaðarleg afborgun er komin kr.91.þús en hjá Ara er sama mánaðarlega upphæðin.
Bjarni er alveg brjálaður yfir þessu. Veistu ég er búinn að borga af þessu láni í 15 ár og það er hærri skuld en í upphafi. Það litla sem ég veit í lögfræði er að maður fær eign þegar maður borgar skuld. Maður fær ekki hærri skuld. Það sér hver maður. Þetta er ekki samkvæmt stjórnarskránni. Þetta er eigna upptaka.
Veistu Bjarni, þú ert bjáni. Þú þurftir ekki að taka þetta lán.
Ég skal fyrir þig Bjarni, hafa samband við þingmenn og verkalýðsforustuna og finna út hvað þetta fólk vill gera fyrir þig, og reyna finna útskýringar á að lánið hækkar.
Ég get sagt þér að þegar bankahrunið kom og gengið féll um 50% á nokkrum árum, og bankarnir voru búnir að lána verðtryggð lán sem dugðu fyrir kaupverðinu, þá sérðu þótt þú sérst ekki vel gefinn að þarna finnurðu orsökina að einhverjar 15 þúsund fjölskyldur voru að tapa sínum eignum.
En Ari, af hverju er enginn búinn að laga þetta?
Ég skal Bjarni, fyrir þig finna ástæðuna og segja frá henni. Á ég að segja þér frá þessu fyrir eða eftir jól?
