Síðast voru Ari og Bjarni að skoða íbúðalánin sín. Báðir byrjuðu með kr.10 millj. lán frá 2005. Ari með óverðtryggt lán sem stendur í kr.8,3 millj. og Bjarni með verðtryggt lán sem stendur í kr.14,2 millj.
Og Ari fer að kynna sér af hverju lán hans Bjarna er að hækka. Hann byrjar á að tala við löggiltan endurskoðanda. Sá maður fæddur ca 1950 og búinn að gera upp á verðbólguárum fyrir félög og einstaklinga. Hann segir Ara að óþjáll reikningur hafi verið innleiddur með verðbreytingarfærslu og kominn í fulla notkun fyrir 1980, þar sem tölur eigna og skulda hafi verið færðar á ársloka verðlagi viðkomandi árs. Að færa stærðirnar á árslokaverðlag þýddi að upphafs skuldin (nafnverð) var hækkuð með vísitölu neysluverðs. Að hækka skuldir á þennan hátt nefnist að reikna Áfallnar verðbætur og þá fæst út upphækkaður höfuðstóll sem nefnist Eftirstöðvar með verðbótum. Þessi atriði er vert að setja á minnið fyrir það sem á eftir kemur.
(Áður var önnur vísitala notuð) Þetta var notað þegar ársverðbólga gat verið 30% eða hærri og lægri.
Ari vildi fá nánari upplýsingar og talaði við háskólakennara, sem kenndi verðandi endurskoðendum og hann sagði Ara að 2001 var lögum um ársreikninga, nr. 144/1994, breytt í þá veru að ákvæði laganna varðandi verðbólgureikningsskil voru afnumin. Það þýðir að nánast frá aldamótum eru ekki notaðar verðbólgu leiðréttingar, (en ef lán eru verðtryggð er vísitölu hækkun þeirra, mótbókuð og færð til gjalda líka, (hjá félögum en ekki einstaklingum)
Með þessar upplýsingar sér Ari að heimilin hafa gleymst. Tölur frá Seðlabanka sýna að óverðtryggð lán eru komin og eru í boði fyrir lántakendur fyrir árið 2000. Og óverðtryggðu lánin lækka eins og hjá Ara en verðtryggðu lánin hækka.
Þarna finnst Ara vera blandað saman eplum og appelsínum. Skuldarar sitja ekki allir við sama borð.
Með þetta sendir Ari tölvupóst á alla þingmenn og vill fá viðbrögð en aðeins einn þingmaður, Helgi Hrafn Gunnarsson var andlega vakandi og sýndi góð viðbrögð. Tölvupóstur var sendur á Vilhjálm Birgisson verkalýðs, og honum sendir útreikningar en hann hafði engan áhuga og ekki heldur Drífa Snædal. Þetta minnti Ara á söguna um asnann sem leiddur var að vatnsbólinu. Það er hægt að teyma asnann að vatnsbólinu en ekki neyða hann til að drekka.
Ara finnst þetta mjög einkennilegt að enginn hefur áhuga á að vinna fyrir fólkið og búa til eitt lánakerfi, þar sem öll lán eiga að lækka þegar borgað er af þeim.
En Ari vill skilja betur og hjálpa Bjarna. Fyrst finnur Ari hvernig niðurfærsla uppreiknaðs Höfuðstóls virkaði sem Sigmundur Davíð lét framkvæma, eftir að skuldir heimilanna ruku upp í kjölfar bankahrunsins.
Og Ari man að mesta lækkunin nam nálægt kr.3 millj. á hæstu lánin. Eða um 10% á Uppreiknaðan höfuðstól með verðbótum. (á 30 millj. kr. uppreiknað lán) og Ari veit að þessari Höfuðstóls lækkun er búið að eyða út 2018 þegar vísitalan var búina að hækka um þessi 10% á fimm árum.
Þegar hér er komið fer Ari að tala við Bjarna. Heyrðu Bjarni. Nú er forrétturinn búinn. Ég ætla að sýna þér útreikninga á láninu þínu. Þá sérðu að Áfallnar verðbætur og Eftirstöðvar láns með verðbótum eru tilbúnar stærðir og koma útreikningi lánsins ekkert við.
