Laun í sóttkví – sumarfrí í sóttkví?

Alþýðusamband Íslands hefur gefið út leiðbeiningarblað um laun í sóttkví.  Í því segir  ,,Markmið laga um tímabundnar greiðslur launa til einstaklinga í sóttkví er að launafólk þurfi ekki að hafa áhyggjur af fjárhagslegri afkomu sinni þegar það fylgir fyrirmælum heilbrigðisyfirvalda um að fara í sóttkví.“

Meginreglan er sú að atvinnurekendi greiðir starfsmanni sem sætir sóttkví laun en ríkið endurgreiðir atvinnurekandanum kostnaðinn fyrir utan launatengd gjöld. Við sérstakar kringumstæður, eins og verktöku eða verkefnastörf, geta einstaklingar sótt sjálfir um greiðslur á vef Vinnumálastofnunar.

Skilyrði fyrir greiðslum eru m.a. að einstaklingur hafi sannanlega verið í sóttkví samkvæmt beinum fyrirmælum heilbrigðisyfirvalda og að hann hafi ekki getað sinnt vinnu að hluta eða öllu leyti þaðan sem hann sætti sóttkví. Ef fjarvinna er möguleg skerðast greiðslur sem því nemur. Réttindin til launa taka einnig til tilvika þar sem barn undir 13 ára aldri í forsjá launamanns sætir sóttkví, sem og barn undir 18 ára aldri með langvarandi stuðningsþarfir. Hámarksfjárhæð (21.100 kr.) er greidd fyrir hvern dag í sóttkví.

Úrræði þetta var lögfest 20. mars 2020 og gilti þá fyrir tímabilið 1. febrúar til 30. apríl 2020. Haustið 2020 var það hins vegar framlengt til 31. desember 2021.“

Þá er það mat Alþýðusambandsins að fari fólk í sóttkví í sumarleyfi sínu – þá teljist það ekki til sumarleyfisdaga og þarf þá að tilkynna launagreiðanda að viðkomandi sé í sóttkví og geri því kröfu til launa. Þó er rétt að hafa í huga að ef fólk veit eða „má vita“ að það muni lenda í sóttkví við heimkomu erlendis frá – er réttur til launa í sóttkví alls ekki tryggur.

Rétt er að minna á að ofangreindar reglur eru um greiðslur í sóttkví að fyrirmælum heilbrigðisyfirvalda.  Einstaklingar sem fara í sóttkví að eigin vali gera það á eigin ábyrgð.  Fyrirtæki sem „skipa“ fólki í sóttkví þurfa að greiða laun á meðan þeirri „sóttkví“ stendur.

Þá er rétt að vekja enn athygli á því að fyrirtæki og stofnanir hafa ekki vald til að hefta ferðafrelsi fólks eða stjórna lífi þess utan vinnu á neinn hátt. Fyrirtæki geta beint tilmælum til starfsmanna um að minnka hættu á smiti – en geta ekki beitt eftirliti né viðurlögum vegna þessa.