Félag vélstjóra og málmtæknimanna
Á vef Morgunblaðsins þann 6. júní birtist frétt þar sem fram kemur að Héraðsdómur Reykjavíkur hafi dæmt ríkið til greiðslu hátt í tveggja milljarða króna í skaðabætur. Um var að ræða tvö mál sem Huginn VE-55 og Vinnslustöðin í Vestmannaeyjum ráku vegna tjóns, sem útgerðirnar urðu fyrir við útgáfu makrílkvóta á liðnum áratug.
Útgerðirnar byggðu kröfur sínar á því að ríkið væri skaðabótaskylt, þar sem ranglega hefði verið staðið að úthlutun makrílkvóta, annars vegar árin 2011-2014 og hins vegar 2014-2018. Minna hefði komið í hlut fyrirtækjanna en þeim hefði borið, samkvæmt lögum.
Við þessa niðurstöðu er rétt að staldra. Hversu galið er að sjávarútvegsfyrirtæki sem tilheyra grein sem skilað hefur met afkomu síðustu ár, svo talið er í tugmilljörðum, geti farið fram á skaðabætur frá ríkinu fyrir afla sem þeir hefðu kannski getað veitt?
Fólkið í landinu þarf að borga
Ríkið er ekkert annað en fólkið í landinu. Það er þannig fólkið í landinu sem þarf að borga Huginn VE 55 og Vinnslustöðinni í Vestmannaeyjum hátt í tvo milljarða króna. Þessi fjárhæð verður tekin af skatttekjum ríkisins, sameiginlegum sjóðum okkar, á tímum þar sem öll okkar kerfi eru fjársvelt. Heilbrigðiskerfið, barnabætur og vaxtabætur til láglaunafólks og eftirlaunakerfið. Allt eru þetta kerfi sem vel gættu nýtt tvo milljarða til að styðja við þá hópa sem minna mega sín í þjóðfélaginu. Öllum má vera fullljóst að stjórnendur sjávarútvegsfyrirtækja landsins tilheyra ekki þessum hópum, nema síður sé.
Stórútgerðin spilar á kerfið
Í þessu samhengi má ekki gleyma að sjómenn hjá íslenskum sjávarútvegsfyrirtækjum, sem útgerðarmenn hafa ekki samið við svo árum skiptir, eru á hlutaskiptakerfi. Ef útgerðin fær skaðabætur frá ríkinu vegna ranglætis við úthlutun makrílkvóta fyrr á öldinni þá hljóta sjómenn að fá þann tekjumissi bættan. Þeir urðu líka af tekjum. Það getur ekki verið sanngjarnt, ef bæta á forríkri útgerðinni meintan skaða, að skilja sjómennina eftir.
Þessi niðurstaða er eitt tilefnið til að skoða betur hvernig stórútgerðin spilar á kerfið sem þeim hefur verið sniðið, til að tryggja sér hámarks arðsemi af sameiginlegum auðlindum þjóðarinnar. Viðkvæði þeirra er fyrir löngu orðið öllum kunnugt; ég á þetta – ég má þetta.
Guðmundur Helgi Þórarinsson, formaður VM –
Félag vélstjóra og málmtæknimanna birti greinina fyrst
